Metoda oceny wartości hodowlanej
Ocena wartości hodowlanej dotyczy buhajów ras mięsnych objętych przyżyciową oceną wartości użytkowej, prowadzoną przez PZHiPBM. Dotyczy ona buhajów wpisanych do ksiąg hodowlanych następujących ras mięsnych: Angus czarny (AN), Angus czerwony (AR), Belgijska Biało-Błękitna (BB), Blonde d'Aquitaine (BD), Charolaise (CH), Galloway (GA), Hereford (HH), Highland (HI), Limousine (LM), Piemontese (PI), Salers (SL), Simentaler (SM - typ mięsny), Uckermäker (UK), Wagyu (WA), Welsh Black (WB). W ocenie wartości hodowlanej buhajów zastosowano metodę BLUP - Animal Model z wykorzystaniem w obliczeniach pakietu PEST. Ocena ta powinna stanowić podstawę do prowadzenia selekcji. W porównaniu do wartości użytkowej, wartość hodowlana buhaja daje informację o jego wartości genetycznej z uwzględnieniem wpływu środowiska oraz pochodzenia.
Rutynowa ocena wartości hodowlanej buhajów przeprowadzana jest 2 razy w roku:
- sezon I - pomiary w okresie od 1.01. do 30.06;
- sezon II - pomiary w okresie od 1.07. do 31.12.
W porównaniu do oceny w roku 2007 wprowadzono modyfikację metody polegającą na zmianie cechy, na podstawie której prowadzona jest ocena wartości hodowlanej oraz na korekcie modelu matematycznego.
Podstawą oceny wartości hodowlanej buhajów jest Zmodyfikowany Wskaźnik Oceny Zbiorczej ZWOZ :
ZWOZ = 0,6 x WM + 0,4 x WR
gdzie:
WM - Wskaźnik Mięsności buhaja liczony wg wzoru:
WM = 35,235 + 0,133 x POW* + 0,052 x PUM + 0,286 x OOP
(modyfikacja wzoru od sezonu 2016/1)
WR - wskaźnik rozwoju buhaja liczony wg wzoru:
WR = 100 + (24,99 x M210 + 0,51 x M420 - 1,73 x WKL* + 4,89 x OKLP*) / 1000
gdzie:
POW* - ultrasonograficzny pomiar powierzchni przekroju mięśnia najdłuższego grzbietu (cm2)
PUM – liczba punktów za ocenę umięśnienia (pkt)
OOP – liczba punktów za ogólną ocenę pokroju (pkt)
M210 - masa ciała standaryzowana na wiek 210 dni (kg)
M420 - masa ciała standaryzowana na wiek 420 dni (kg)
WKL* - wysokość w kłębie (cm)
OKLP* - obwód klatki piersiowej (cm)
POW* - W przypadku braku ultrasonograficznego pomiaru powierzchni przekroju mięśnia najdłuższego grzbietu stosuje się oszacowanie jego powierzchni na podstawie następującego wzoru:
POW* = -56,58 + 0,168 x M420 + 1,845 x PUM
WKL* - od 01.05.2018 r. w przypadku braku pomiaru wysokości w kłębie stosuje się oszacowanie tego pomiaru na podstawie następującego wzoru:
WKL* = 110.91 + 0.6102 x KAL + 0.3832 x PUM + 0.0217 x M420 - 0.3856 x KO
OKLP* - od 01.05.2018 r. w przypadku braku pomiaru obwodu klatki piersiowej stosuje się oszacowanie tego pomiaru na podstawie następującego wzoru:
OKLP* = 152.04 + 1.1843 x KAL + 0.5063 x PUM + 0.0296 x M420
gdzie: KAL - liczba punktów za ocenę kalibru (pkt)
KO - liczba punktów za ocenę kośćca (pkt)
W ocenie zastosowano jednocechowy model matematyczny:
Yjklm = M + Rj + Sk + Hl + ajklm + ejklm
gdzie:
Yjklm - Zmodyfikowany Wskaźnik Oceny Zbiorczej ZWOZ (obliczony dla danego buhaja)
M - średnia ogólna wskaźnika
Rj - stały efekt roku urodzenia
Sk - stały efekt sezonu urodzenia
Hl - stały efekt stada
ajklm - losowy efekt buhaja (ocena wartości hodowlanej)
ejklm - losowy efekt błędu
Sezon urodzenia buhaja określany jest wg zasady:
- miesiące od kwietnia do września - sezon letni,
- miesiące od października do marca - sezon zimowy.
Ocena prowadzona jest oddzielnie dla 2 grup buhajów, zdefiniowanych następująco:
- buhaje ras ciężkich - rasa CH, SM, SL, BB, BD
- buhaje ras średnich - rasy pozostałe.
Dla cechy będącej podstawą oceny przyjęto oszacowany współczynnik odziedziczalności h2 = 0,58.
Uzyskane wyniki są przeliczane tak, aby średnia ocena w każdej z dwóch grup wynosiła 100, zaś odchylenie standardowe było równe 10.
Wyniki oceny wartości hodowlanej buhajów publikowane będą 2 razy do roku na stronie internetowej oraz w postaci wydawnictwa.
Na podstawie Oceny Wartości Hodowlanej H tworzony jest ranking buhajów dla każdej z 2 grup (niezależny od rasy) wg malejącej wartości hodowlanej.